Od Iberów, przez Fenicjan, Greków po Rzymian

Historia Sevilli sięga VII w przed naszą erą kiedy to swoją osadę założyli tam turdetanie – plemiona iberyjskie, które osiedlały się wzdłuż rzeki Guadalquivir. Osada, którą nazwali Hispal, ze względu na swoje położenie przy rzece, prężnie się rozwijała. Później przybyli Fenicjanie i Grecy. Kartagińczycy zniszczyli osadę w II w.p.n.e. Następni byli Rzymianie, którzy z kolei założyli osadę Hispalis, pierwszą rzymską na półwyspie iberyjskim – po dziś dzień na mieszkańców Sevilli mówi się hispalenses. Rzekę nazywali Betis (cały obszar nazwany został od nazwy rzeki Betica – była to rzymska prowincja ze stolicą w Cordubie – obecna Kordoba) – zapewne od tego wziął swoją nazwę klub piłkarski Real Betis Balompié z siedzibą w Sewilli . W 206 p.n.e. Scypion Afrykański Starszy (wódz rzymski) założył Italikę – kolonię dla rodowitych rzymian i weteranów wojennych. Obecnie jest to stanowisko archeologiczne na terenie gminy Santiponce niedaleko Sewilli. To właśnie w Italice urodzili się Trajan i Hadrian – pierwsi cesarze urodzeni się poza Rzymem. Rozpoczął się podbój innych prowincji a tymczasem w mieście rozwijał się handel i produkcja garum – wspomnianego już kiedyś przepysznego afrodyzjaku ze sfermentowanych rybich wnętrzności.

• 

• 

• 

Rzymianie i plemiona Germańskie

W roku 45 przed naszą erą osadę podbił Juliusz Cezar, na którego polecenie wzniesiono mury obronne i przemianowano ją na Colonia Julia Romana. W Sevilli zachowały się z okresu rzymskiego ruiny amfiteatru, w którym szacuje się, że mogło zmieścić się 25 000 osób. Chrześcijaństwo dotarło tu już w III wieku kiedy to umierają Rufina i Justa – męczennice z Sewilli z czasów prześladowania chrześcijan za panowania Dioklecjana.

Podobno w procesji pogańskiej ku zniszczyły figurę bożka, a następnie zostały aresztowane i torturowane przez gubernatora. Zmarły śmiercią męczeńską i zostały włączone do kanonu świętych, a z czasem stały się patronkami Sewilli oraz… garncarzy. Po prawej obraz "Santas Justa y Rufina" autorstwa Francisco de Goya y Lucientes - można go zobaczyć w Katedrze w Sewilli.

Sevilla ma aż 6 patronów – oprócz wspomnianych już św. Rufiny i św. Justy, są to Matka Boska Królowa, św. Izydor i św. Leandro oraz król Ferdynand III Święty (św Ferdynand).

Imperium Rzymskie w pewnym momencie zajmowało już tak duży obszar, że ciężko było utrzymać go w ryzach i nim dowodzić. Zaczęło się borykać z problemami ekonomicznymi, politycznymi czy gospodarczymi. Plemiona germańskie wykorzystały osłabienie Imperium i najechały Półwysep Iberyjski. W ten sposób na terenie obecnej Sevilli i całej Andaluzji pojawili się między innymi Wandalowie i Swebowie, którzy zniszczyli prawie wszystko. Oczywiście między plemionami germańskimi również dochodziło do sporów i konfliktów i tak w drugiej połowie wieku V największą część Półwyspu Iberyjskiego oraz Galii, zajęło Królestwo Wizygotów.

Wizygoci nazwali miasto Spali a podczas synodu w Toledo w roku 589 ich król Rekkared I wraz z całym ludem przeszedł z arianizmu na katolicyzm. Współorganizatorem tego wydarzenia był Leander, który przyjechał wraz z całą rodziną do Sewilli i został arcybiskupem. Ponieważ to dzięki niemu cały naród przyjął chrzest a on za życia mocno przyczynił się do rozwoju i rozprzestrzeniania się religii katolickiej, po śmierci został kanonizowany. Świętymi zostali również jego bracia - Izydor i Fulgencjusz oraz siostra Florentyna. Izydor został po śmierci Leandra wybrany na jego miejsce metropolitą Sewilli. Izydor za życia umocnił Kościół w Hiszpanii, zwoływał synody, tworzył szkoły, domy zakonne. Według wielu źródeł: "Św. Izydor z Sewilli uchodzi za najwybitniejszego z biskupów-świętych, jakich wydała Hiszpania. Podczas gdy Jan Chryzostom uważany jest za największego kaznodzieję Kościoła Wschodniego, tak Izydor postrzegany jest często za autora najpiękniejszych i najcelniejszych kazań Kościoła Zachodniego."

Kiedy Wizygoci przyjęli chrzest miasto stało się stolicą archidiecezji, a obydwaj wspomniani wcześniej arcybiskupi z tego okresu stali się kolejnymi patronami miasta – św. Leander i św. Izydor. To oni tak naprawdę odbudowali miasto po Wandalach.

• 

• 

• 

• 

Panowanie Arabskie

Kolejny etap historii jest Ci już znany, bo pisaliśmy o nim i przy okazji Malagi i Algarve i niejednokrotnie będziemy jeszcze o nim wspominać. W 711 Táriq ibn Ziyad, wódz berberski, przekroczył cieśninę Gibraltarską i 27 kwietnia zszedł na ląd w okolicach Tarify i Gibraltaru (nazwa pochodzi z języka arabskiego i oznacza, na cześć właśnie tego przywódcy Skałę Tarika (dżabal al tariq)). Táriq kazał spalić wszystkie statki by w ten sposób dać do zrozumienia swojemu wojsku, że nie ma odwrotu. Zaczyna podbój Andaluzji w 712 muzułmańskie wojska trafiają do Sevilli. Tariq reprezentuje rządzącą w tym czasie dynastię Umajjadów (była to dynastia, która panowała nad światem islamu w latach 661 do 750, a w Al-Andalus od roku 756 do 1031).

• 

• 

Najazd na Sevillę przeprowadził gubernator i generał (jemeński) – Musa, któremu w roku 716 udało się podbić miasto ale został zamordowany. Sevilla chwilowo pełniła funkcję stolicy Al-Andalus (tak nazywał się Półwysep Iberyjski podczas arabskich rządów). Później rząd przeniesiony został do Kordoby. W okresie muzułmańskim nastąpił rozkwit miasta – Sevilla nazywała się wtedy Isbiliya (Sivilia → Sevilla) a rzeka al-wādi al-kabīr = wielka rzeka. Muzułmanie, pomimo że ich intencją była ekspansja islamu, tolerowali inne wierzenia i ich nie zabraniali. Chrześcijanie, którzy przeszli na islam nazywani byli muladowie, a ci, którzy pozostali przy swoim wyznaniu i żyli wśród wyznawców islamu – mozarabowie.

W 844 około 80 statków wikingów wpłynęło do rzeki Guadalquivir i dotarło do Sevilli powodując duże straty w ludności i zniszczenia. Emir Kordoby przygotował siły, które stoczyły bitwę z najeźdźcami, którzy ponieśli przeogromną klęskę. Zniszczono statki, pojmano więźniów – niektórych wzięto do niewoli, pozostałych poddano egzekucji. Niektórzy, którzy przetrwali, przeszli na islam i zajęli się hodowlą bydła i produktami mlecznymi – wyobraź sobie, że do dnia dzisiejszego, niektóre sery z Sevilli mają korzenie skandynawskie!

W 1063 Ferdynand I Kastylijski odnalazł lukę w zabezpieczeniach i najeżdża Sevillę przez co jej ówczesny król, Al-Mutamid, musi sobie „kupić” pokój i od tego momentu Sevilla płaci trybut.

Od 1023 stała się stolicą i rezydencją Abbasydów, w 1091 Almorawidów, a w 1145 Almohadów (są to kolejne dynastie rządzące); w tym okresie nastąpił rozkwit miasta – powstaje:

- wieża Giralda była minaretem przy meczecie, budowano ją w XII wieku przez 12 lat a do budowy użyto między innymi elementów pochodzących ze starożytnego miasta Italica (osada ta, aż do czasów muzułmańskich była zamieszkana ale w okresie arabskim całkiem się wyludniła i popadła w zapomnienie). Giralda w dniu dzisiejszym to dzwonnica katedry. Ciekawostką jest, że wewnątrz nie ma schodów, ani oczywiście windy. Dlaczego? Otóż wieża jest bardzo wysoka a to właśnie z jej szczytu muezzin wygłaszał adhan (wezwanie na modlitwę). Żeby nie musiał nań wchodzić wjeżdżał konno dlatego we wnętrzu Girlady znajdziemy szerokie pochylnie prowadzące na sam szczyt. Wieża, prócz funkcji sakralnych, pełniła także rolę obserwatorium.

- zamek Alcazar (na zdjęciu po prawej)

- nieistniejący już most pontonowy („de barcas”), który łączył Trianę (dzielnicę po drugiej stronie rzeki Guadalquivir) z Sevilą,

- Złota Wieża – Torre del Oro (1220-1221) – dopełniała system obronny miasta stanowiąc część murów miejskich – łączyły ją z wieżą srebrną przy ul. Santander oraz wieżą Abd al-Aziz przy alei Konstytucji oraz z pałacem Alcazar

Czas panowania Maurów często nazywany był okresem niespokojnego dobrobytu. Dlaczego? Otóż zwykłej ludności w tym czasie wcale źle się nie żyło. Musimy pamiętać, że przeciętnego człowieka, który zajmuje się uprawą roli czy wypiekaniem chleba, nie interesuje czy u władzy jest akurat Hiszpan, Wandal czy Muzułmanin. Dla niego ważne będzie jak wysokie musi płacić podatki i czy może w spokoju żyć i zapewniać byt swojej rodzinie. Przypomnę więc, że Maurowie nie zabraniali ludności podbitej zachowania swojej wiary, podatki były na przyzwoitym poziomie więc generalnie panował dobrobyt. A dlaczego niespokojny? Bo notorycznie naruszany przez najazdy wojsk chrześcijańskich, którzy próbowali odbić swoje ziemie.

Hiszpańska Sewilla

W 1248 Ferynand III Kastylijski zniszczył most łączący dwie połowy Sevilli co umożliwia mu jej podbój po dziewięciomiesięcznym oblężeniu. Przekształcił wszystkie meczety w kościoły katolickie, wypędził wszystkie inne religie. W 1252 król zmarł i jako pierwszy w historii został pochowany w meczecie (który używany był już jako kościół). Został kanonizowany i jego święto przypada na 30 maja (jest to kolejny patron miasta). Od tego momentu do Sevilli zaczęła zjeżdżać arystokracja.

Kolejnym królem został Alfons X Mądry, często uważany za jednego z najlepszych władców. Syn Ferdynanda, o wiele bardziej tolerancyjny i postępowy, chce by współistniały wszystkie kultury – chrześcijańska, arabska i żydowska (za jego panowania powstała dzielnica żydowska). To kolejny dobry okres dla rozwoju miasta.

Powstają nowe kościoły, między innymi rozpoczyna się faktyczna przebudowa dawnego meczetu na katedrę. Według tradycji za początek prac uznaję się rok 1401 kiedy to kapituła katedry podjęła decyzję o przebudowanie ale do 1433 nie ma na ten temat żadnych udokumentowanych wzmianek. W roku 1478 książę Juan, syn Ferdynanda i Izabeli (królów Katolickich) został ochrzczony w Nowej Katedrze. Prace trwają do roku 1506.

• 

• 

• 

W 1480 rozpoczął działalność pierwszy Trybunał Inkwizycji. W 1483 ostatni żydzi opuszczają miasto (9 lat przed oficjalnym dekretem) ale pozostają konwertyci czy też nowi chrześcijanie (Żydzi, którzy teoretycznie zmienili wiarę na chrześcijaństwo). 6 lutego 1481 miał miejsce pierwszy Akt Wiary w Sevilli - Auto General de fé. Czym był Akt Wiary? Był to ostatni etap procesu inkwizycyjnego czyli prościej mówiąc – palenie na stosie. Skazani, ubrani w odpowiednie szaty, byli wyprowadzani na plac, gdzie już zgromadzona była publiczność. Nie wiedzieli wówczas, że niektórzy z nich zostali już ułaskawieni, byli przekonani, że wszyscy zostaną spaleni a od śmierci mogło ich uratować przyznanie się do winy. Tak jednak nie było. W czasie procesu podejmowano decyzję o tym, kto trafi na stos i na samą egzekucję byli wyprowadzani w odpowiednich szatach – w innych przeznaczeni na stos, w innych ci, którym miało zostać darowane życie. Co więc mogło dać skazanemu przyznanie się do winy? Łaskę śmierci przed rozpaleniem stosu. Pytany był czy chce umrzeć jako katolik, jeśli odpowiedział twierdząco był duszony a dopiero później palony, unikał więc spalenia żywcem.

Stolica Imperium Hiszpańskiego za sprawą Krzysztofa Kolumba

W roku 1493 Królowie Katoliccy pozwolili Krzysztofowi Kolumbowi wypłynąć na zachód w poszukiwaniu drogi morskiej do Indii. Trafił on jednak do nowego świata i w ten sposób rozpoczął epokę wielkich odkryć geograficznych dla Hiszpanii. Okręty kursowały między Ameryką (nazwaną na cześć Amerigo Vespucci) a Hiszpanią i na przełomie XV i XVI wieku Sewilla stała się punktem przeładunkowym w handlu zamorskimi koloniami i jednym z największych miast kontynentu (ponad 150 000 mieszkańców). Po odkryciu Ameryki stała się centrum ekonomicznym Imperium Hiszpańskiego bo to właśnie tutaj został założony Dom Kontraktowy – instytucja odpowiedzialna za prowadzenie rejestrów całego ruchu z i do nowo odkrytego kontynentu. Wszystkie produkty musiały przejść najpierw przez dom kontraktowy, który szczegółowo i skrupulatnie kontrolował ilość wywożonych i wwożonych dóbr pobierając od wszystkiego cło. Regulował stosunki z Ameryką. Każdy podróżujący do nowego świata musiał przejść przez dom kontraktowy. Pełnił swego czasu również funkcję rezydencji dla kartografów i geografów (m.in. mieszkał tam Amerigo Vespucci, który zmarł tam 22 lutego 1512 roku) czy pisarzy takich jak Lope de Vega czy Miguel de Cervantes (znany oczywiście przede wszystkich z powodu Don Kichote’a z La Manczy).

Katedra, Dom Kontraktowy (obecnie Archiwum Indii) oraz pałac Alcazar znajdują się na Placu Tryumfalnym i wszystkie trzy zabytki zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

W tym czasie powstają fabryki mydła, jedwabiu, bawełny, ceramiki, założony zostaje pierwszy uniwersytet i kończy się budowa katedry. Wiek XVII to złoty wiek sztuki – tworzy w tym czasie przede wszystkim Bartolomé Esteban Pérez Murillo, znany barokowy malarz hiszpański urodzony w Sewilli.

Wiek XVII, XVIII i XIX

Po epidemii dżumy w 1649 nastąpiło powolne słabnięcie potęgi gospodarczej miasta. Epidemia wybija 40% ludności. W 1680 rzeka Guadalquivir zamula się na tyle, że duże statki nie są w stanie dalej nią pływać co powoduje przeniesienie domu kontraktowego do Kadyksu (1717 oficjalnie) a tym samym jest to olbrzymi cios dla gospodarki miasta. W Sevilli po tych wydarzeniach pozostaje raptem 60 000 mieszkańców ze 150 000. Wiek XVIII to letarg, powstała jedynie arena do walk byków czyli Plaza de la Maestranza (de Toros) oraz największa w Europie fabryka tytoniu. W XIX wieku do Sevilli przyjechała para hrabiowska Montpesier – Maria Ludwika Ferdynanda Hiszpańska (María Luísa Fernanda de Borbón) oraz Antonio Orleański. Ona była młodszą córką króla Ferdynanda VII i jego czwartej żony czyli infantką Hiszpanii a on księciem Montpensier, najmłodszym synem króla Francji Ludwika I. Kupili pałac Santelmo a miasto powoli zaczęło wracać do życia bo oczywiście para przyciągnęła arystokrację z całego kraju i zza granicy. Przypałacowe ogrody Maria Luisa po śmierci męża podarowała miastu a w pałacu Santelmo obecnie znajduje się siedziba rządu Andaluzji.

Współczesna Sewilla

W roku 1929 została zorganizowana Wystawa Iberoamerykańska. Hiszpania i Portugalia zaprosiły wszystkie swoje byłe kolonie w celu odnowienia kontaktów i zacieśnienia więzi. Do dnia dzisiejszego można podziwiać pawilony, które powstały właśnie z okazji tego wydarzenia, a w których wystawiały się poszczególne kraje. Pełnią one obecnie oczywiście już inne funkcje – są to na przykład budynki uniwersytetu czy urzędu miasta. Z tej samej okazji powstały dwa przepiękne place:

- Amerykański, przy którym mieszczą się trzy budynki reprezentujące trzy odmienne style architektoniczne najważniejsze dla Sewilli – mudejar (arabski z gotykiem), gotyk i renesans.

- Hiszpański – symbol miasta, znajduje się tutaj pawilon całej Hiszpanii, zdobią go dwie 74 metrowe wieże i płytki azulejos, na których przedstawione są sceny z życia w każdej z 50 prowincji Hiszpanii - widoczny na zdjęciach poniżej 

W 1992, w 500. rocznicę wyruszenia Kolumba na poszukiwanie zachodniej drogi do Indii, została zorganizowana w Sewilli Wystawa Światowa EXPO (odbyła się na wyspie Cartuja, wyspie, która została wieki wcześniej sztucznie stworzona ze względu na wylewającą rzekę). Początkowo miała odbywać się w Huelvie ale zdecydowano, że Sewilla lepiej się do tego nadaje. Powstały 94 pawilony, do dnia dzisiejszego wykorzystywane jako siedziby różnych firm. Organizacja tej wystawy była powodem modernizacji miasta, budowy nowych dróg, mostów, autostrad czy szybkiej kolei.