Fenicjanie założyli osadę Malaka u podnóża góry, na której dzisiaj stoi zamek Gibralfaro. Już w VIII wieku przed naszą erą powstał port właściwie w miejscu, w którym znajduje się również dzisiaj. Podczas panowania Fenicjan Malaka słynęła przede wszystkim z produkcji… purpurowego barwnika, który uzyskiwany był z jednego z morskich skorupiaków, które występują tylko w tym regionie morza śródziemnego – cañaílla czy po polsku rozkolec barwiarski. Do dnia dzisiejszego jest to również jeden z przysmaków kuchni andaluzyjskiej! Pamiętaj, że w tamtym czasie barwnik ten był bardziej chodliwym towarem niż złoto! Drugim wyrobem był tzw. salazón (solankowanie/solenie) – jest to właściwie metoda konserwowania żywności, która polega na pozbawieniu jej wody. Ryby czy mięsa były mocno solone i później suszone, cieszyły się ogromną popularnością i były eksportowane aż do Persji czy Germanii. Dzisiaj nadal używamy techniki salazón np. do wytwarzania iberyjskiej szynki jamón serrano czy jednego z naszych ulubionych przysmaków południowej Hiszpanii – mojama (solony, suszony tuńczyk). Fenicjanie przywieźli ze sobą pismo, rozwinęli handel oraz zajmowali się konstrukcją statków.

Później Malaka przeszła przez ręce Kartagińczyków by w końcu w 218 r.p.n.e. stać się częścią Imperium Rzymskiego i zmienić nazwę na Malaca. Definitywnie był to okres dobrobytu i rozwoju, którego dowodem są pozostałości Teatru Rzymskiego (Teatro Romano) znajdującego się zaraz obok Alcazaby. W czasach dominacji fenickiej rozwinęła się masowa produkcja soli, która wykorzystywana była do konserwacji żywności ale również używano jej do produkcji specyficznego sosu pochodzenia perskiego o nazwie gariflos. Cieszył się on niebywałą popularnością i został również zaadoptowany przez Greków oraz Rzymian.

• 

• 

Rzymianie nazywali go garum i właśnie w Malace odbywała się produkcja tego niezwykłego przysmaku, delikatesu, często nazywanego afrodyzjakiem. Był wręcz uwielbiany przez wyższe klasy społeczne! A z czego robiło się garum? Otóż z ryb (wybierano tzw. pescado azul – w dosłownym tłumaczeniu to „niebieskie ryby” natomiast chodzi o ryby tłuste np. tuńczyk, makrela czy łosoś) – w Maladze głównie z lokalnych boquerones (sardela europejska). Fabrykę garum odnaleziono tuż przy rzymskim teatrze wraz z resztkami produkowanego tam sosu, które oczywiście poddano analizie i w ten sposób wiemy, że oprócz sardeli używano sardynek, makreli czy tuńczyka. Używano rocznych okazów, które miały od 10 do 12 cm długości. Fabryka funkcjonowała między IV i V wiekiem naszej ery, a ichniejsze garum było uwielbiane przez klasy wyższe w całej Europie – zarówno salazón i garum eksportowano do różnych portów morza Śródziemnego i oceanu Atlantyckiego.

Ale co było takiego szczególnego w tym całym garum? Zgodnie z ówczesnymi recepturami garum przygotowywano przez macerowanie kawałków ryby zmieszanych z solą, ikrą, krwią oraz wnętrznościami. Czasem używano ryb w całości o ile były malutkie. Doprawiona ziołami mieszanka stała w terakotowym lub drewnianym pojemniku od dwóch do trzech miesięcy… na słońcu. Ogromna ilość soli zapobiegała gniciu bakteryjnemu ale oczywiście uzyskiwany produkt finalny to po prostu sfermentowany sos rybny. Zostawał on później przecedzany i część płynna, czyli faktyczne garum, używano na przykład tak jak dzisiaj używamy sosu sojowego. Był to jednak swego rodzaju rarytas i osiągał zawrotne ceny więc nie był przeznaczony dla każdego. To co pozostawało na sicie rozcieńczano słoną wodą i powstawało coś jak garum, ale gorszej jakości, ten produkt uboczny nazywano allex lub hallec. Prawdziwe garum podczas uczt, na rzymskich stołach mieszane było z winem, wodą, octem lub oliwą.

Po Rzymianach nadszedł czas na plemiona germańskie, a po nich na inwazję Maurów. W 711 roku generał Tariq przekracza cieśninę gibraltarską na czele kilku tysięcznej armii i wkracza na Półwysep Iberyjski. Malaca została nazwana Mālaqa i rozpoczął się dla niej nowy etap trwający prawie osiem wieków. Był to czas rozwoju i dobrobytu, rozwijał się handel (między innymi trzciną cukrową, migdałami, figami, szafranem i oliwkami). W czasie panowania arabskiego powstały mury otaczające miasto, do którego prowadziło pięć bram. Mālaqa to również przedmieścia, pola uprawne i sady położone wzdłuż rzeki Guadalmedina. Był to wówczas najważniejszy port południowej Hiszpanii, przez który trafiały na Półwysep Iberyjski towary z Dalekiego Wschodu ale również eksportowane były lokalne produkty np. cieszące się ogromną popularnością ceramika i porcelana. Najważniejsze zabytki z tego okresu to zamek Gibralfaro oraz twierdza Alcazaba.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

W Hiszpanii w XV wieku rządzili Królowie Katoliccy – Izabela Kastylijska i Ferdynand Aragoński. Chociaż sąsiadująca Portugalia już ponad 200 lat wcześniej całkowicie wyzwoliła się spod panowania Maurów, w Andaluzji nadal okupowali oni niektóre terytoria. Królowie Katoliccy mieli dość i postanowili skończyć z muzułmańskim królestwem na Płw. Iberyjskim. Malaga upadła w 1487 r. Pięć lat później padła Grenada i ta data uznawana jest za koniec rekonkwisty. Na pamiątkę zwycięstwa w Maladze powstały klasztory de la Victoria (zwycięstwa) i de la Trinidad (Trójcy Św.).

• 

• 

Kolejne stulecia to okres dekadencji, Malaga szarpana była powstaniami, epidemiami, powodziami i słabymi żniwami. Z dobrych aspektów tego okresu warto wspomnieć, że w wieku XVI rozpoczęła się budowa katedry oraz miała miejsce pierwsza przebudowa miasta, jeszcze muzułmańskiego: zbudowano szeroką drogę, która pozwoliła na przejazd powozów i towarów między Plaza Mayor (dziś Plaza de la Constitución) a Puerta del Mar, czyli Calle Nueva. Jednym z najpoważniejszych problemów XVII-wiecznej Malagi był niewątpliwie brak higieny – wszechobecne ścieki i śmieci przyczyniały się do zachorowań i oczywiście wybuchów epidemii, plaga z 1637 r. jest prawdopodobnie najstraszniejszą ze wszystkich. W XVII i XVIII wieku życie miasta kręciło się wokół portu, który pełnił dwie ściśle określone funkcje: wojskową – był to najważniejszy port na wybrzeżu Królestwa Granady - i handlową - port w Maladze był uprzywilejowany na szlakach morskich Morza Śródziemnego i Atlantyku. Głównie importowano pszenicę oraz eksportowano wina i rodzynki. Po dekrecie o swobodnym handlu z Ameryką w 1778 r. wzrosło znaczenie portów handlowych, co spowodowało znaczny wzrost liczby ludności.

Wiek XIX charakteryzuje się ogólnym kryzysem politycznym, gospodarczym i społecznym. Wojna o niepodległość, permanentny konflikt między absolutystami a liberałami, zamknięcie handlu morskiego z Ameryką, upadek przemysłu w Maladze, a w ostatnim kwartale stulecia rozprzestrzenienie się strasznej plagi filoksery, groźnego szkodnika atakującego winorośle, w wyniku której bardzo ucierpiał okoliczny przemysł winny - napisały czarny rozdział we współczesnej historii miasta.

Wiek XX to wiek postępu w Maladze. W pierwszej dekadzie przebudowano stare miasto - Calle Larios stała się centralną ulicą miasta i miejscem spotkań jego mieszkańców. Paseo del Parque, nadmorski deptak, również pochodzi z tego okresu a zbudowany został na ziemi odzyskanej z morza. W 1919 powstało lotnisko.

• 

• 

• 

• 

Kryzys polityczny, gospodarczy i społeczny, który dotknął Andaluzję na początku wieku, miał tragiczny wydźwięk w Maladze, która stała się miejscem przybycia rannych z wojny w Afryce. Był to również czas hiszpańskiej wojny domowej

W drugiej połowie stulecia, dzięki rozwojowi turystyki, gwałtownie wzrosła liczna ludności i nastąpił rozwój miasta. Obecnie Malaga ma prawie 580 000 mieszkańców, będąc szóstym pod względem liczby mieszkańców miastem w Hiszpanii.

W Maladze w 1881 urodził się Pablo Picasso, malarz, rzeźbiarz, grafik, znany przede wszystkim dlatego, że był współtwórcą kubizmu. W Maladze można odwiedzić dom, w którym się urodził oraz obejrzeć jego dzieła w muzeum Picassa. Ciekawostką jest, że to właśnie obok tego muzeum, na rogu ulic Císter oraz San Agustín, zachowały się pozostałości murów jeszcze z czasów Fenicjan. O muzeach opowiemy innym razem – a jest o czym! W Maladze w każdą niedzielę większość muzeów można odwiedzić za darmo, a o tym których i czy warto przeczytasz tutaj.

• 

•